انکوباتور آزمایشگاهی چیست و چه کاربردی دارد؟

انکوباتور آزمایشگاهی چیست و چه کاربردی دارد؟

انکوباتور آزمایشگاهی که با نام اینکوباتور هم شهرت دارد یکی از تجهیزات آزمایشگاهی به شمار می آید. از این دستگاه برای رشد و کشت میکروبها و سلولها استفاده می شود. دمایی که برای این کار مورد نیاز است 37 درجه سانتیگراد می باشد. این دستگاه قادر است از دمای محیط تا دمای 100 درجه را تامین نماید.
اینکوباتور دستگاهی است عایق  که برای کشت و رشد نمونه ها شرایط مناسبی چون رطوبت، دما و دیگر ....... مورد نیاز را فراهم می نماید. 
برای پرورش میکروارگانیسم ها در شرایط مصنوعی نیاز به چنین دستگاهی ضروری و لازم است از اینرو کاربردهای فراوانی در محیطهای آزمایشگاهی دارد. 

اجزا تشکیل دهنده انکوباتور:

• محفظه نگهدارنده: در این محفظه نمونه ها نگهداری می شوند. بدنه آن به شکل مکعب است و دارای ظرفیتی بین 20 تا 800 لیتر می باشد. دیواره خارجی آن با فولاد ضد زنگ پوشیده شده و میان دیواره بیرونی و درونی با پشم شیشه عایق شده است. وجود این عایق کمک می کند تا گرمای دستگاه برای مدت زیادی محفوظ بماند و در مصرف برق صرفه جویی شود. محفظه داخلی انکوباتور آزمایشگاهی با توجه به نمونه های موجود پشتیبانی می شود. 
• صفحه کنترل: بر روی دیواره بیرونی صفحه کنترل در اینکوباتور، دکمه ها و نشانگرهایی قرار دارد که به وسیله آنها دستگاه کنترل می شود. با توجه به نمونه ها، پارامترهای مورد نیاز دستگاه از طریق این صفحه کنترل و تنظیم خواهد شد. همچنین تنظیم ترموستات از همین بخش صورت می گیرد.
• درب: درب نیز یکی از اجزا مهم در اینکوباتور شمرده می شود که علاوه بر این که نوعی عایق است از نمونه های داخل محفظه نیز نگهداری می کند. روی درب از شیشه پوشیده شده است تا بتوان از بیرون در زمان کار، نمونه ها را بررسی و نظارت کرد. دستگیره ای که روی درب تعبیه شده است باعث شده تا بتوان راحت تر آن را باز و بسته کرد.
• قفسه های سوراخ دار: قفسه ها در اینکوباتور به دیواره ها متصل هستند که صفحات کشت بر روی این قفسه ها قرار می گیرند. سوراخ هایی که در قفسه وجود دارد امکان جابجایی هوای گرم را در محفظه فراهم می کند تا گرمای یکنواختی به تمام قسمتهای نمونه برسد. در برخی از مدل ها قفسه ها قابل جابجایی هستند از اینرو به راحتی میتوان آنها را  قابل تمیز کرد.
• ترموستات: ترموستات جزئی از انکوباتور است که کار آن تنظیم دمای مناسب دستگاه است. پس از اینکه دستگاه به دمای مورد نظر رسید، ترموستات به شکل خودکار دما را در همان درجه نگه می دارد. پس از اینکه با گذشت زمان دما مجددا تغییر کرد، ترموستات مجددا به صورت خودکار روشن می شود. 
• واشر درب آزبست: این بخش بین درب و کابینت دستگاه قرار دارد و ضد هوا است. کاربرد این قسمت برای آن است که از ورود هوای خارج جلوگیری کرده و دمای داخل محفظه برای مدت طولانی حفظ شود. 
• دماسنج L شکل: دماسنج L شکل بر روی انکوباتور آزمایشگاهی نصب شده است. یک طرف این دماسنج درجه بندی شده، در خارج محفظه قرار دارد و نمایش دهنده دمای داخل محفظه است. سر دیگر دماسنج که حاوی جیوه است در داخل محفظه تعبیه شده است . 
• سیستم کنترل گاز و رطوبت: کارکرد این سیستم، حفظ رطوبت داخل محفظه است. یک محفظه حاوی co2  که در زیر محفظه نصب شده است.
• فیلترهای HEPA: در بعضی از مدلهای مدرن و به روز اینکوباتور، فیلترهای HEPA تعبیه شده تا از ورود آلودگی های احتمالی که بر اثر جریان هوا وارد محفظه داخلی می شود، جلوگیری نماید. پمپ هوا و فیلترها با ایجاد سیستم حلقه، آلودگی را کاهش می دهند.
• منبع تغذیه: منبع تغذیه اینکوباتور 220 ولت شهری است و تک فاز می باشد. قدرت پانل ها در مدلهای مختلف، با یکدیگر متفاوت است. 
• سیستم هشدار: این دستگاه مجهز به سیستم آلارم می باشد. چنانچه هر یک از مقادیر مجاز تعیین شده بیش از حد باشد به سرعت گزارش شده و توسط آلارم ها اعلام می شود. این آلارم ها شامل:هشدار گردش هوا، سیستم زنگ خطر دمای محفظه، هشدار دمای بالای بیش از 38 یا 40 درجه، هشدار برای منبع تغذیه معیوب و همچنین هشدار در خصوص عملکرد و اشکالاتی است که ممکن است در بخش های مختلف سیستم ایجاد شود.
   

کاربرد انکوباتور آزمایشگاهی:

از دستگاه اینکوباتور به طور گسترده ای در آزمایشگاهها استفاده می شود. در ادامه به کاربردهای آن اشاره می کنیم:

1. از این دستگاه برای کشت و رشد میکروبی در آزمایشگاهها بهره می برند.
2. برخی از این دستگاه ها برای رشد طولانی مدت و یا رشد سریع موجودات زنده مورد استفاده قرار می گیرند.
3. برای حفظ موجودات زنده که بعدا مورد استفاده قرار خواهند گرفت نیز از این دستگاه استفاده می شود.
4. در حیوان شناسی از انکوباتور برای پرورش حشرات و جوجه ریزی آنها بهره می برند.
5. فراهم کردن شرایط کنترل شده برای ذخیره نمونه نیز برعهده انکوباتور است.
6. دستگاه های انکوباتور مخصوصی برای تولید کلنی های میکروبی وجود دارد.
    

نکات مهم در زمان استفاده از انکوباتور:

در هنگام استفاده از  انکوباتور آزمایشگاهی باید به موارد مهمی که در ادامه به آنها اشاره می شود، توجه کرد:

• این دستگاه در مجاورت درب های اصلی و قسمتهایی که جریانات هوایی وجود ندارد، قرار نگیرد. 
• برای محافظت از اینکوباتور و جلوگیری از آلودگی آن باید قفسه و دیواره دستگاه همیشه خشک باشد.
• از قرار دادن مواد قابل اشتعالی چون الکل، اتر و پروپان در مجاورت انکوباتور پرهیز نمایید.
• در زمان کشت سلولی توجه به تعویض به موقع ظرف آبی که داخل دستگاه قرار دارد، از اهمیت بالایی برخوردار است.
   

استفاده از انکوباتور حرارتی به جای انکوباتور یخچالی:

برای برخی افراد سوال پیش می آید که آیا می توان از اینکوباتور حرارتی به دلیل قیمت پایین تر به جای نوع یخچالی آن استفاده کرد؟ 
در جواب به این سوال باید گفت که انکوباتور یخچالدار جهت رشد کپک در صنایع غذایی مورد استفاده قرار می گیرد و استاندارد دمای آن باید 25 و 30 درجه باشد. دمای آزمایشگاه ها عموما 25 درجه است و می توان دمای آن را با توجه به فصول مختلف سال تغییر داد. برای جایگزین کردن انکوباتور باید دمای محیط را با سیستم سرد کننده به مقدار تعیین شده رساند. 

نکات ضروری در زمان تمیز کردن دستگاه:

اولین نکته مهم که قبل از تمیز کردن اینکوباتور باید مورد توجه قرار گیرد، خاموش کردن دستگاه است. شایان ذکر است که پس از تمیز کردن و خشک شدن کامل اقدام به روشن کردن دستگاه نمایید.
از مواد شوینده مناسب برای شستشوی آن استفاده نمایید. لازم است تا برای جلوگیری از خوردگی قطعات دستگاه به موارد ذکر شده در دفترچه راهنما دقت نمایید.
اگر شاهد آلودگی در فلاسک های کشت شدهاید ، بدون معطلی کشت را از دستگاه خارج و محفظه را ضدعفونی کنید.
PH مواد ضدعفونی باید بین 5 الی 8 باشد. از مصرف کردن مواد شوینده قلیایی با PH بیش از 8 پرهیز نمایید.
چنانچه محفظه داخلی اینکوباتور درگیر آلودگی خطرناک بیولوژیکی شده، بهتر است به دو روش زیر عمل نمایید:
1-اسپری کردن ضدعفونی کننده مناسب داخل محفظه برای از بین رفتن آلودگی. برای شروع این روش باید هوای داخل محفظه به قبل از زمان شروع عملیات رسیده باشد. 
2-در صورت آلودگی شدید در آزمایشگاه در حین عملیات باید این کار را به افراد متخصص سپرد. آنها پس از درآوردن اجزا داخل محفظه و تمیز کردن آنها، تمامی قسمتهای داخلی دستگاه را  اتوکلاو  و استریل می کنند.