نگهداری و کالیبراسیون صحیح همزن مغناطیسی در آزمایشگاه

مقدمه: چرا نگهداری از همزن مغناطیسی اهمیت دارد؟

همزن مغناطیسی (Magnetic Stirrer) یکی از ابزارهای حیاتی در آزمایشگاه‌های تحقیقاتی، شیمی، داروسازی، زیست‌شناسی و صنعتی است. این دستگاه کوچک اما پرکاربرد، نقش مهمی در اختلاط دقیق و یکنواخت محلول‌ها ایفا می‌کند و عملکرد صحیح آن تأثیر مستقیمی بر کیفیت نتایج آزمایش‌ها دارد. با توجه به حساسیت فعالیت‌های آزمایشگاهی، کوچک‌ترین انحراف در کارکرد تجهیزات می‌تواند خطاهای بزرگی ایجاد کند. به همین دلیل، نگهداری منظم و کالیبراسیون دقیق همزن مغناطیسی امری ضروری است و نباید صرفاً به‌عنوان توصیه‌ای در نظر گرفته شود.

آشنایی با ساختار و عملکرد همزن مغناطیسی

همزن مغناطیسی از اجزای مختلفی تشکیل شده است که هر کدام نقش مهمی دارند. موتور الکتریکی یا میدان مغناطیسی چرخان، مسئول حرکت میله مغناطیسی (استیر بار) است. صفحه همزن، که معمولاً از جنس آلومینیوم یا سرامیک ساخته شده، برای انتقال حرارت یکنواخت طراحی شده است. کنترلر سرعت امکان تنظیم نرخ چرخش را فراهم می‌کند و در مدل‌های گرم‌کن‌دار، هیتر داخلی به گرم کردن محلول هم‌زمان با هم زدن کمک می‌کند. استیر بار، میله مغناطیسی کوچکی است که درون ظرف قرار می‌گیرد و با چرخش میدان مغناطیسی، محلول را به‌صورت یکنواخت هم می‌زند. این دستگاه با استفاده از میدان مغناطیسی متغیر، استیر بار را به چرخش درمی‌آورد و در مدل‌های هیتر دار، حرارت نیز به محلول منتقل می‌شود تا فرایندهایی مانند تبخیر، انحلال یا واکنش‌های گرماگیر و گرمازا به‌راحتی انجام شود.

اصول نگهداری همزن مغناطیسی

برای اطمینان از عملکرد بهینه همزن مغناطیسی، نگهداری منظم ضروری است. بعد از هر بار استفاده، صفحه همزن باید با پارچه‌ای نرم و بدون پرز تمیز شود تا از باقی ماندن مواد شیمیایی روی آن جلوگیری شود. همچنین، بررسی استیر بار برای اطمینان از عدم وجود ترک یا آسیب در پوشش آن اهمیت دارد. هرگونه صدای غیرعادی یا لرزش در دستگاه می‌تواند نشانه‌ای از تراز نبودن یا خرابی قطعات داخلی باشد. برای افزایش طول عمر دستگاه، باید از استفاده بیش از ظرفیت آن، مانند قرار دادن ظرف‌های با حجم زیاد یا مایعات بسیار ویسکوز، خودداری کرد، زیرا این کار فشار زیادی به موتور وارد می‌کند. جلوگیری از ریختن مایعات، به‌ویژه مواد اسیدی یا قلیایی، روی دستگاه نیز ضروری است، زیرا ممکن است به برد داخلی آسیب برساند، حتی در مدل‌های مقاوم به رطوبت. خاموش کردن دستگاه هنگام عدم استفاده، فشار الکتریکی را کاهش داده و عمر مدارها را افزایش می‌دهد. تمیزکاری دوره‌ای با استفاده از ایزوپروپیل الکل برای قسمت‌های خارجی، بررسی فن تهویه در مدل‌های دارای سیستم خنک‌کننده و بازبینی کابل برق و دوشاخه برای جلوگیری از اتصال ناقص یا نوسانات نیز توصیه می‌شود.

راهنمای کالیبراسیون همزن مغناطیسی

کالیبراسیون همزن مغناطیسی فرآیندی است که صحت عملکرد دستگاه را با معیارها و استانداردهای تعریف‌شده بررسی و در صورت نیاز تنظیم می‌کند. در همزن‌های مغناطیسی، این فرآیند به معنای اطمینان از دقت چرخش، یکنواختی حرکت استیر بار و تطابق سرعت تنظیم‌شده با سرعت واقعی است. برای بررسی سرعت چرخش، می‌توان از یک تاکومتر دیجیتال یا لیزری استفاده کرد تا سرعت واقعی استیر بار در شرایط مختلف با مقادیر نمایش‌داده‌شده مقایسه شود. در مدل‌های هیتر دار، بررسی حرارت با قرار دادن یک ترمومتر دیجیتال دقیق در محلول و مقایسه دمای واقعی با دمای تنظیم‌شده انجام می‌شود. در صورت انحراف، ترموستات یا سنسور حرارتی نیاز به تنظیم خواهد داشت. برای بررسی یکنواختی چرخش، می‌توان مقدار مشخصی رنگ یا ذرات معلق را در یک ظرف شفاف قرار داد و عملکرد همزن را در دورهای مختلف مشاهده کرد تا جریان یکنواخت قابل‌تشخیص باشد. بازه کالیبراسیون پیشنهادی برای استفاده روزمره در آزمایشگاه تحقیقاتی هر 3 تا 6 ماه، برای استفاده صنعتی یا حساس (مانند پروژه‌های دارویی یا زیستی) ماهانه یا پس از هر پروژه مهم و برای استفاده محدود و موردی سالانه کافی است.

مشکلات رایج و نحوه رفع آن‌ها

گاهی اوقات مشکلاتی در عملکرد همزن مغناطیسی ایجاد می‌شود که می‌توان آن‌ها را شناسایی و رفع کرد. اگر استیر بار نچرخد، باید بررسی شود که ظرف دقیقاً در مرکز صفحه قرار گرفته باشد، استیر بار آسیب‌دیده یا مغناطیس آن ضعیف نشده باشد یا میدان مغناطیسی داخلی دستگاه دچار مشکل نشده باشد که در این صورت نیاز به تعمیر فنی است. صدای زیاد یا لرزش دستگاه می‌تواند به دلیل سطح ناصاف یا ناتراز زیر دستگاه باشد و در برخی مدل‌ها، روانکاری دوره‌ای موتور لازم است. اگر صفحه گرم نشود، ممکن است المنت گرمایی یا سنسور حرارتی خراب شده باشد یا اتصالات داخلی نیاز به بررسی توسط کارشناس فنی داشته باشد.

توصیه‌های ایمنی در استفاده و نگهداری

رعایت نکات ایمنی هنگام استفاده از همزن مغناطیسی ضروری است.

  • دستگاه نباید بدون حضور مایع روشن شود و باید از استیر بار مناسب با حجم و نوع محلول استفاده کرد.
  • هنگام گرم کردن مایعات قابل اشتعال، تهویه مناسب باید فراهم باشد.
  • برای ذخیره‌سازی ایمن، دستگاه باید در محیطی خشک، به دور از نور مستقیم خورشید و مواد شیمیایی خورنده نگهداری شود.
  • کابل برق به‌گونه‌ای قرار گیرد که دچار پیچ‌خوردگی یا کشش نشود.

توصیه‌های نهایی برای کاربران حرفه‌ای

برای دستگاه‌های با دقت بالا، استفاده از خدمات کالیبراسیون توسط شرکت‌های معتبر مانند آرکا راد تجارت (آرتکو)  توصیه می‌شود. ثبت نتایج کالیبراسیون و ذخیره آن‌ها در سیستم مستندسازی آزمایشگاه نیز اهمیت دارد. در پروژه‌های دارویی یا بیولوژیکی، هرگونه انحراف جزئی باید جدی گرفته شود.

جمع‌بندی

همزن مغناطیسی، با وجود ظاهر ساده‌اش، یکی از حیاتی‌ترین ابزارهای هر آزمایشگاه است. عملکرد دقیق و قابل اعتماد آن به نگهداری منظم، بررسی‌های دوره‌ای و کالیبراسیون صحیح بستگی دارد. با رعایت دستورالعمل‌های گفته‌شده، می‌توان عمر دستگاه را افزایش داد، کیفیت نتایج آزمایشگاهی را بهبود بخشید و از بروز خطاهای پرهزینه جلوگیری کرد. در صورت نیاز به مشاوره تخصصی، انتخاب دستگاه مناسب یا خدمات کالیبراسیون، تیم متخصصین ما در آرکاراد تجارت آماده همراهی شماست.

محصولات مرتبط