کار با سانتریفیوژ آزمایشگاهی

 سانتریفیوژ آزمایشگاهی یک دستگاه است که برای جداسازی مواد بر اساس چگالی یا اندازه ذرات استفاده می‌شود. این دستگاه نمونه‌های مختلف را با دوران سریع به سرعت می‌چرخاند تا مواد با چگالی بالاتر یا اندازه بزرگتر به دور از مرکز چرخش و مواد با چگالی کمتر یا اندازه کوچکتر به نزدیکی مرکز جمع و باعث جداسازی مواد مختلف با دقت و در زمان کوتاه می‌شود و در آزمایشگاه‌های شیمیایی، بیولوژی، پزشکی و دیگر زمینه‌های علمی به کار می‌رود.

مراقبت‌های لازم برای کار با سانتریفیوژ آزمایشگاهی شامل بررسی و تأیید تحمل لوله‌ها به RCF بوده، به‌عنوان مثال لوله‌های پلی‌پروپیلن معمولاً تحمل RCF بالایی دارند. لازم است که لوله‌ها بدون شکستگی یا ترک باشند و همچنین باید به‌طور بالانس و متقارن درون دستگاه سانتریفیوژ قرار گیرند تا تعادل روتور حفظ شود و دستگاه در حین چرخش لرزش نکند. اگر تعادل روتور به هر دلیلی مختل شد، می‌توان با پرکردن بالانس لوله‌ها، مجدداً تعادل را برقرار کرد.

آماده‌سازی نمونه‌ها

  • انتخاب لوله‌های مناسب

لوله‌های سانتریفیوژ باید مقاوم به نیروی گریز از مرکز باشند. از لوله‌هایی با جنس پلی‌پروپیلن یا پلی‌کربنات استفاده کنید و مطمئن شوید که حجم نمونه شما مناسب ظرفیت لوله است و به اندازه کافی فضای خالی در بالای لوله باقی می‌ماند.

  • پر کردن لوله‌ها

نمونه‌ها را با دقت داخل لوله‌ها بریزید تا از هرگونه ریختن یا پاشیدن جلوگیری شود. دقت نمایید سطح مایع در لوله‌ها باید برابر باشد تا تعادل وزنی حفظ شود.

آماده‌سازی نمونه‌ها

تعادل‌بخشی لوله‌ها

  • وزن کردن لوله‌ها

هر دو لوله باید دقیقاً وزن یکسان داشته باشند. حتی تفاوت‌های کوچک نیز می‌توانند باعث عدم تعادل و خرابی دستگاه شوند. برای این کار از ترازوی دقیق بهره ببرید.

  • تنظیم تعادل

در صورتی که لوله‌های اصلی شما به تعادل نرسیده‌اند، لوله‌های تعادل را با همان حجم و محلول مشابه (آب یا محلول‌های ایزوتونیک) پر کنید تا وزن هر دو طرف برابر شود.

قرار دادن لوله‌ها در سانتریفیوژ

  • باز کردن درب سانتریفیوژ

درب سانتریفیوژ را به آرامی باز نموده تا به قفل یا مکانیزم‌های ایمنی آسیبی نرسد.

  • قرار دادن لوله‌ها

لوله‌ها را در جاهای مخصوص روتور قرار داده و مطمئن شوید که لوله‌ها به صورت متقارن قرار گرفته‌اند. در روتورهای زاویه‌دار، لوله‌ها باید به درستی در شیارها قرار گیرند تا حرکت نکنند.

  • بستن درب سانتریفیوژ

درب را به آرامی بسته و قفل کنید. مطمئن شوید که درب به خوبی بسته شده و هیچ‌گونه شکاف یا فضای باز وجود ندارد.

تنظیمات سانتریفیوژ

  • تنظیم سرعت

سرعت باید بر اساس نوع نمونه و نیاز آزمایش تنظیم گردد. برای نمونه‌های حساس، سرعت کمتر و برای نمونه‌های مقاوم‌تر، سرعت بالاتر مورد نیاز خواهد بود.  

  • تنظیم زمان

زمان سانتریفیوژ بر اساس نیاز آزمایش تنظیم می­شود، درواقع زمان طولانی‌تر برای جداسازی دقیق‌تر و زمان کوتاه‌تر برای نمونه‌های کمتر حساس مورد استفاده قرار می­گیرد.

تنظیمات سانتریفیوژ

شروع به کار سانتریفیوژ

  • روشن کردن دستگاه

دستگاه را روشن نموده و مطمئن شوید که بدون مشکل شروع به کار می‌کند. توجه نمایید که در صورت مشاهده هرگونه صداهای غیرعادی، لرزش‌ها و یا مشکل، فوراً دستگاه را خاموش کنید.

  • نظارت

در طول کار با سانتریفیوژ آزمایشگاهی، دستگاه را تحت نظر داشته باشید تا از عملکرد صحیح آن مطمئن شوید. اما باید از نزدیک شدن به دستگاه در حال کار خودداری نمایید تا از هرگونه حادثه جلوگیری شود.

پایان کار سانتریفیوژ خاموش کردن دستگاه:

پس از پایان زمان تنظیم شده، دستگاه به صورت خودکار یا دستی خاموش می‌شود. تا روتور به طور کامل متوقف نشد؛ هرگز درب را قبل از توقف کامل باز نکنید.

  • باز کردن درب

پس از اطمینان از توقف کامل روتور، امکان باز کردن درب دستگاه وجود دارد. با احتیاط درب را به آرامی باز کنید تا به هیچ قسمتی آسیب نرسد.

خارج کردن لوله‌ها

  • برداشتن لوله‌ها

در این مرحله لازم است هیچ‌گونه نشتی یا آسیب به لوله‌ها وارد نشده باشد.  

  • بررسی نمونه‌ها

نتایج سانتریفیوژ را بررسی و در صورت نیاز، نمونه‌ها را برای مراحل بعدی آزمایش آماده کنید. در نهایت، هنگام کار با سانتریفیوژ آزمایشگاهی، به تمیزی درون دستگاه توجه نمایید، زیرا ضدعفونی کردن دستگاه به کاهش خطر عفونت‌هایی مانند هپاتیت و ویروس‌های دیگر کمک می­کند، به ویژه اگر لوله‌ها بشکنند، حتماً داخل دستگاه را تمیز و ضدعفونی کنید.  

خارج کردن لوله‌ها

نکات مهم حین کار با سانتریفیوژ آزمایشگاهی

سانتریفیوژ، یک دستگاه بسیار قدرتمند و حساس در آزمایشگاه است که در صورت عدم کار با سانتریفیوژ آزمایشگاهی به طور صحیح می‌تواند خطرات جدی برای کاربران ایجاد نماید.  اگر روتور یا صفحه‌گردان سانتریفیوژ تعادل و توازن مناسب نداشته باشد، ممکن است منجر به آسیب‌های جسمی جدی، حتی مرگ، شود.

شکستگی در ظرف‌های حاوی نمونه می‌تواند منجر به آزاد شدن ذرات معلق در هوا (آئروسل‌ها) شود که می‌توانند برای افراد خطرناک باشند. اغلب اتفاقات ناشی از کار با سانتریفیوژ آزمایشگاهی به دلیل خطاهای کاربری اتفاق می‌افتد. برای پیشگیری از این مشکلات و جلوگیری از آسیب‌ها، کاربران باید به دقت دستورالعمل‌های تولیدکننده را رعایت کنند.

در ادامه این مقاله از مجموعه آرکا راد تجارت ARTECO مواردی که برای کار با سانتریفیوژ آزمایشگاهی به صورت ایمن باید رعایت گردد، ذکر خواهد شد:

  • مطمئن شوید که لوله‌ها و ظروف سانتریفیوژ خشک هستند.
  • محور چرخان یا محور سانتریفیوژ را کاملاً تمیز نمایید.
  • تمامی لوله‌ها، ظروف و تجهیزات استفاده شده باید با هم سازگار و مطابق باشند.
  • همیشه از درپوش‌های ایمنی مخصوص سانتریفیوژ برای جلوگیری از نشت مایعات و آئروسل‌ها استفاده شود.
  • قبل از استفاده، لوله‌ها یا ظروف را بررسی کنید که هیچ شکاف یا ترکی وجود نداشته باشد.
  • حجم محلول در لوله‌ها یا ظروف را بیش از حد پر ننمایید، زیرا می‌تواند باعث بلند شدن محلول از دیواره لوله یا محفظه گردد.
  • اطمینان از روتور که به درستی بر روی محور قرار گرفته و تعادل دارد.
  • لوله‌ها یا ظروف را به درستی بر روی روتور یا صفحه‌گردان قرار دهید و از تعادل آنها اطمینان حاصل کنید.
  • تنها اورینگ‌هایی را بررسی کنید که به درستی طبق دستورالعمل تولیدکننده نصب شده‌اند.
  • همیشه باید از گریس خلا مطابق با رهنمایی‌های سازنده استفاده نمود.
  • مراقب باشید که سرعت چرخش انتخاب شده از حداکثر سرعت مجاز جاوز نکند.
  • هنگام کار، همیشه درب سانتریفیوژ را ببندید.
  • قبل از باز کردن درب، مطمئن شوید که سانتریفیوژ به طور کامل متوقف شده است.

این موارد باید به دقت رعایت شوند تا از خطرات جانی یا آسیب‌های جسمی جلوگیری شود و سانتریفیوژها به طور ایمن و بهینه عمل کنند.  

نکات مهم حین کار با سانتریفیوژ آزمایشگاهی

جمع بندی

کار با سانتریفیوژ آزمایشگاهی نیازمند رعایت دقیق دستورالعمل‌ها و مراقبت‌های ایمنی برای جلوگیری از خطرات جدی مانند آسیب‌های جسمی یا آزاد شدن ذرات معلق در هوا است. ابتدا باید مطمئن شوید که تجهیزات مانند لوله‌ها، ظروف، و روتورها به درستی تمیز شده و هیچ شکاف یا ترکی ندارند. همچنین، اطمینان از قرارگیری درست  همه قطعات بر روی محور و داشتن تعادل کافی اهمیت بالایی دارد. در ادامه، برای جلوگیری از حوادث و آسیب‌های جانی، همیشه قبل از کار با سانتریفیوژ، از درپوش‌های ایمنی مخصوص استفاده کنید و تنها با سرعت‌های تعیین شده توسط تولید کننده از دستگاه سانتریفیوژ آزمایشگاهی استفاده نمایید. با رعایت این موارد، می‌توان از عملکرد بهینه و ایمن دستگاه اطمینان حاصل کرد و خطرات مرتبط با استفاده از آن­ها را به حداقل رسانید.  

سوالات متداول

 

  1. کار با سانتریفیوژ آزمایشگاهی به صورت ایمن چگونه امکان­پذیر است؟

از خشکی ظروف و درپوش  مطمئن شوید و برای بالا نرفتن محلول از دیواره ها و دیدن و بررسی کردن موازنه روتو، لوله‌ها را پر نکنید.  

  1. چگونه می‌توان سانتریفیوژ را تعمیر کرد؟

هرگز سانتریفیوژ را خودتان تعمیر نکنید. بهتر است این کار را به تکنسین‌های ماهر و متخصص بسپارید تا از عملکرد صحیح دستگاه اطمینان حاصل شود.  

  1. چگونه می‌توان از سرعت مناسب سانتریفیوژ مطمئن شد؟

با استفاده از دستگاه دورسنج و سرعت‌سنج، و اطمینان حاصل کنید که سرعت انتخابی شما از حداکثر سرعت مجاز کمتر است.  

  1. چگونه می‌توان سانتریفیوژ را پس از استفاده به درستی پاک کرد؟

پس از استفاده، محفظه را با آب مقطر و مواد ضدعفونی کننده استفاده کنید تا از عفونت‌های ممکن جلوگیری شود.