هود آزمایشگاهی چیست و چه کاربردی در آزمایشگاه دارد؟

در هر آزمایشگاه، ایمنی و بهداشت اپراتورها و حفاظت از نمونه‌های آزمایشی از اهمیت بسیاری برخوردار است. با توجه به اینکه در فعالیت‌های آزمایشگاهی از مواد و مواد شیمیایی خطرناک استفاده می‌شود، لازم است تا ابزار و تجهیزات مناسب برای حفاظت از کارکنان و نمونه‌ها فراهم شود. یکی از ابزارهای حیاتی در این راستا، هود آزمایشگاهی است که وظیفه مهمی در تهویه هوا و حفظ ایمنی فضای آزمایشگاهی دارد.
هود آزمایشگاهی، علاوه بر تهویه و تصفیه هوا، برای محافظت از اپراتورها در برابر مواد سمی، بخارات شیمیایی و همچنین حفظ نمونه‌های آزمایشی از آلودگی، اساسی است. با توجه به نیازهای مختلف آزمایشگاهی، انواع مختلفی از هود، طراحی و استفاده می‌شود که هرکدام وظایف و کاربردهای خاصی را بر عهده دارند.

در این مقاله، به معرفی انواع هود آزمایشگاهی، کاربردها، ساختار و اجزاء آنها پرداخته خواهد شد. همچنین به بررسی اهمیت و نیاز به استفاده از هود در آزمایشگاهها و ارائه راهکارهایی برای انتخاب و استفاده بهینه از این تجهیزات پرداخته خواهد شد.

هود آزمایشگاهی چیست و چه کاربردی در آزمایشگاه دارد؟

هود آزمایشگاهی یکی از لوازم و تجهیزات مورد نیاز در هر آزمایشگاهی است. وجود این دستگاه از یک طرف محافظ جان افرادی است که در آزمایشگاه مشغول به کار هستند و از طرف دیگر طول عمر دیگر دستگاهها به آن وابسته می باشد. 
هود آزمایشگاهی در اصل عملیات تهویه هوا را در آزمایشگاه بر عهده دارد از اینرو وجود آن در هر آزمایشگاهی ضروری و حیاتی است. البته مدل های مختلف هود با توجه به نوع کاربرد آن در هر آزمایشگاهی متفاوت است.
وجود هود آزمایشگاهی باعث می شود تا میکروبها، عوامل شیمیایی و بخارات اسیدی قلیایی، سوزنده، ویروس و انگل ها  جان اپراتور را تهدید نکند. از این دستگاه برای مکش ذرات معلق در هوا بهره می برند. همچنین از آن به عنوان ضدعفونی کننده هوا نیز استفاده می کنند. با توجه به وظایفی که بر عهده این دستگاه است، لذا در زمان خرید باید به نکات مهمی توجه کرد. 
در این مقاله در خصوص انواع هود و کاربردها آنها صحبت می کنیم.

انواع هود آزمایشگاهی:

هود نیز مانند سایر تجهیزات آزمایشگاهی مدل ها و انواع گوناگونی دارد که هر یک با توجه به ویژگی های خود، کاربردهای متفاوتی خواهند داشت. در ادامه به انواع آنها می پردازیم:

• هود شیمیایی: از هود شیمیایی جهت مکش بخار و دود که در جریان احتراق و آزمایش مواد شیمیایی در آزمایشگاه به وجود می آید، استفاده می کنند. با استفاده از هود شیمیایی کلیه دود و بخارات به فضای خارج از آزمایشگاه منتقل می شوند. دود و بخارات توسط فن به بیرون هدایت شده و داخل محفظه مواد شیمیایی نگهداری می شوند. مزیت استفاده از این هود بر هیچکس پوشیده نیست زیرا مواد سمی و شیمیایی که سبب سرطان خواهد شد را برای حفاظت از جان اپراتور به خارج هدایت می نماید. 
• هود کانوپی: محل قرار گیری هود کانوپی روی دیوار، سقف و در جای از قبل تعیین شده ای است. علت آن بر می گردد به این مسئله که فن این دستگاه را نمی توان روی هود تعبیه کرد از اینرو در فضایی خارج از آزمایشگاه نصب می شود. عملیات شیمیایی که در آزمایشگاه با وجود هود کانوپی انجام می شود دقیقا باید زیر هود صورت گیرد تا دود و بخارات شیمیایی به راحتی به سمت بالا حرکت کرده و توسط هود کانوپی از فضای داخلی خارج شوند.
• هود میکروبی: هود میکروبی با نام لامینار هم شناخته می شود. از آن برای کشت تومور، سلول مورد نظر یا کشت بافت استفاده می شود. هود میکروبی در عملیات های میکروبیولوژی وظیفه تهویه هوای آزمایشگاه را بر عهده دارد. این هود به دو شکل کابین دار و بدون کابین تولید می شود. مدل بدون کابین آن کاربرد بیشتری دارد. 
      هود لامینار دارای جریان خطی است. این هود یکی از مهمترین و ضروری ترین انواع هود می باشد. این هود دارای سه نوع است که در ادامه مقاله به آنها می پردازیم.
• هود بازویی: هود بازویی دارای بازوهایی است که قابلیت جابجایی داشته و در کلیه نقاط آزمایشگاه با توجه به متراژ تعیین شده، قابل جاگذاری است. این هود همانند دیگر هودهایی که تاکنون در مورد آنها صحبت شده است، وظیفه دارد تا فضا و محصول را در برابر عفونت و بیماری محافظت نماید. این کار توسط فیلترهای HEPA، اشعه UV و حرارت صورت می گیرد. 
• هود ایمنی زیستی: هود ایمنی زیستی مسئول کنترل ذرات موجود در هوا است. در آزمایشگاههایی که عملیات میکروب شناسی، تهیه اسید و ذرات خطرناک انجام می شود، وجود ذرات معلق در هوای سمی سبب مشکلات تنفسی خواهد شد. هود ایمنی این ذرات خطرناک معلق را از ذرات هوا جدا می کند.

کاربرد هود:

از کاربردهای هود نگهداری و محافظت از موادی درون محفظه در برابر آلودگی های محیطی را میتوان نام برد. 
حفاظت از اپراتور و کارشناسان در حین عملیات در آزمایشگاه نیز از جمله کاربری های هود می باشد. همچنین باعث می شود تا بخارات، مواد سمی و خطرناک به خارج از فضای آزمایشگاه هدایت شود و اپراتور آن را تنفس نکند.  

انواع هود لامینار:

با توجه به الگوی وزش هوایی که در این مدل از هود وجود دارد به سه نوع تقسیم بندی می شود که شامل موارد زیر می باشد:

1. کلاس 1: هود لامینار با نام هود کشت بافت نیز شهرت دارد و جریان هوای آن به صورت افقی است. با توجه به اینکه از این هود در آزمایشگاههای کشت بافت و تکثیر گیاهان بهره می برند لذا اپراتور با خیالی آسوده ساقه گیاهان را برای تکثیر برش می دهد تا در محیط های کشت بافت قرار گیرند. 
2. کلاس 2: هود لامینار کلاس 2 به هود میکروبی شهرت دارد که دارای جریان هوای عمودی است. کاربرد این نوع هود در آزمایشگاه هایی است که کشت سلولی از قبیل باکتری ها، ویروس ها و عوامل بیماری زا برای کشت بافت در محیط انجام می شود. در محیط های آزمایشگاهی که مواد سمی وجود دارد نیز از این هود بهره می برند تا ذرات خطرناک موجود در هوا به سرعت از فضای آزمایشگاه دفع شوند و از این طریق از اپراتور در برابر ذرات سمی محافظت می کند.
3. کلاس 3: هود لامینار کلاس 3 که با نام گلاوباکس نیز شناخته می شود، دارای جریان هوا نمی باشد. این دستگاه مجهز به عایق گاز است و بالاترین حد حفاظت از اپراتور و نمونه را در آزمایشگاه در حین عملیات برعهده دارد.

وجود هود لامینار یکی از ابزارهای مهم آزمایشگاهی است که به کاربر کمک میکند. در آزمایشگاهها گازهای خطرناک و سمی وجود دارند که برخی از آنها در مجاورت هوا و آب تغییرات شیمیایی خطرناکی را به وجود می آورند از اینرو داخل محفظه این هود از گاز نیتروژن بی اثر انباشته شده است که کاربر با استفاده از دستکش بدون تماس با مواد و نمونه ها به انجام عملیات تحقیقاتی خود ادامه می دهد. 

ساختار هود: 

هود لامینار نیز مانند کلیه هودها از اتاقکی از جنس استیل مرغوب و با کیفیت ساخته شده است. قسمت جلوی آن شیشه ای است و به راحتی بالا و پایین می رود و به کاربر این امکان را داده است که بتواند با چشم شاهد انجام کار توسط دستهایش در داخل محفظه باشد. 
هودها دارای پریز برق، موتور الکتریکی، اشعه ماوراء بنفش، خرطوم هایی جهت تخلیه هوا و سیستم تهویه هوا می باشند.
ذرات سمی در داخل آزمایشگاه از راه فیلتر HEPA و لوله های تخلیه به فضای بیرون و مخصوص انتقال می یابند.

اجزاء هود آزمایشگاهی:

هود آزمایشگاهی نیز مانند کلیه تجهیزات دارای اجزاء تشکیل دهنده است که هر یک وظیفه ای را برعهده دارند که در ادامه به آنها می پردازیم:
بدنه خارجی: به قسمت جلوی هود گفته می شود که جریان هوا به سمت داخل را کاهش می دهد و از اپراتور در برابر ریزشهای جزئی مواد سمی محافظت می کند.
بافل: جریان هوای داخل محفظه هود توسط بافل تنظیم می شود. همچنین بافل صفحات متحرکی در قسمت پشت هود است و با ایجاد شکاف هایی، باعث مکش هوا می شود تا جریان هوا به شکل یکسان منتشر شود.
مبانیر: این قسمت سبب حفظ سرعت دهانه ثابت به شکل مستقل از قسمت پنجره می شود.
پنجره: از صفحه ای شیشه ای و متحرک تشکیل شده که محفظه داخلی را پوشانده که می تواند به صورت افقی، عمودی یا ترکیبی از هر دو نصب شده باشد. کاربرد آن حفاظت مکانیکی از کاربر در مقابل ذرات خطرناک می باشد.
منبع روشنایی: منبع روشنایی در هود شامل لامپ هایی در بیرون از هود می باشد که از جنس ضد جرقه هستند  تا احتمال خطر انفجار، اپراتور را تهدید نکند. 

سوالات متداول

•    هود آزمایشگاهی چیست؟
هود آزمایشگاهی یک تجهیزات مهم در آزمایشگاه است که وظیفه تصفیه و تهویه هوا را بر عهده دارد و از اپراتورها و نمونه‌های آزمایشی در برابر آلودگی‌های محیطی و مواد خطرناک محافظت می‌کند.

•    چه کاربردهایی برای هود آزمایشگاهی وجود دارد؟
هود آزمایشگاهی برای حفظ ایمنی اپراتورها در برابر مواد سمی و شیمیایی، حفظ نمونه‌های آزمایشی از آلودگی، و تصفیه هوا از بخارات و ذرات خطرناک مورد استفاده قرار می‌گیرد.

•    چگونه باید هود آزمایشگاهی انتخاب شود؟
برای انتخاب هود آزمایشگاهی، نیازمندی‌های آزمایشگاه و نوع فعالیت‌های آن، نوع موادی که استفاده می‌شود، و ویژگی‌های فنی و ایمنی هود باید در نظر گرفته شود.

•    چگونه می‌توان هود آزمایشگاهی را نصب کرد؟
نصب هود آزمایشگاهی به دقت و با توجه به دستورالعمل‌های تولیدکننده و استانداردهای ایمنی صورت می‌پذیرد. برای نصب، نیاز به فضای مناسب، امکانات تهویه، و اتصال به سیستم تهویه هوا و تخلیه بخارات دارد.

•    چگونه می‌توان از هود آزمایشگاهی بهینه استفاده کرد؟
برای بهینه استفاده از هود آزمایشگاهی، نیاز است تا اپراتورها آموزش‌های لازم را دریافت کنند و دستورالعمل‌های ایمنی را رعایت کنند. همچنین نگهداری و تعمیرات منظم نیز از اهمیت بالایی برخوردار است.