آشنایی با پرکاربردترین و متداولترین تجهیزات آزمایشگاهی

تجهیزات آزمایشگاهی بطور کلی از انواع ابزار، لوازم و دستگاه های مورد استفاده در آزمایشگاه ها و همچنین مراکز علمی ، تحقیقاتی و بیمارستان ها تشکیل شده است. این تجهیزات طیف وسیعی از انواع دستگاه ها و ابزار های عمومی و تخصصی آزمایشگاه ها را در بر می گیرد. یکی از مهمترین شاخصه های اصلی در انتخاب تجهیزات آزمایشگاهی دقت و کیفیت بالای آنها در جهت انجام تست های دقیق و حساس خواهد بود.

تجهیزات آزمایشگاهی از نظر تعداد و تنوع 

باید متناسب با فهرست انواع آزمایش های که قرار است در آزمایشگاه انجام گیرد و حجم کاری در آزمایشگاه تجهیزات آزمایشگاهی نیز مشخص و تهیه شوند. اگر آماده سازی و ارسال نمونه برای انجام آزمایش در آزمایشگاه به تجهیزات خاصی نیاز دارد باید توسط مسئول آزمایشگاه تهیه شود. 
باید تجهیزات و وسایل آزمایشگاهی باید با اهداف و نیازهای از پیش تعیین شده در آزمایشگاه متناسب باشد. لزوما تجهیزات پایه ای که در ابتدای تاسیس باید برای آزمایشگاه خریداری شود نیز ضمیمه گردد.  حتما به تاییدیه های معتبر کارایی و گواهی های مربوط به ایمنی تجهیزات آزمایشگاهی در هنگام خرید دقت نمایید. 

تقسیم بندی تجهیزات آزمایشگاهی 

دستگاهای آزمایشگاهی بسته به کاربردشان به کلاس های مختلفی دسته بندی خواهند شد. در زیر تمامی دسته های تجهیزات آزمایشگاهی و نام آنها بیان شده است.

ابزارهای تحلیلی:  ابزارهایی می باشند که بیشتر در آزمایشگاه‌های تحقیقاتی مورد استفاده قرار می گیرند. بیشتر این دستگاه های ازمایشگاه شیمی در تجزیه و تحلیل مواد و ترکیبات مختلف استفاده خواهد شد. نمونه هایی از این ابزارها از قبیل: کالری سنج، رنگ سنج،  طیف سنجی جذب اتمی (AAS)، کروماتوگرافی مایع با کارایی بسیار بالا (HPLC)، تعادل، رسانایی سنج و مواردی دیگر.

تجهیزات آزمایشگاهی بالینی:  این دستگاه ها که بیشتر در مناطق بالینی و اغلب در بیمارستان ها استفاده خواهند شد. آنها شامل آنالایزرهای شیمی،  آنالایزرهای خون/گاز، شمارنده سلولی، آنالایزرهای انعقادی و آنالایزرهای هماتولوژی می باشند.

ظروف شیشه ای آزمایشگاهی:  مواد آزمایشگاهی جهت اندازه گیری، لوله گذاری، انتقال، آماده کردن معرف ها و ذخیره سازی می باشند. آنها شامل لیوان، بطری، کندانسور/تقطیر، فلاسک، واشر/خشک کن شیشه،  قیف، لوله آزمایش و ویال می باشند.

تجهیزات بافت شناسی / آسیب شناسی:  اینها ابزارهایی می باشند که به آماده سازی و بررسی بافت ها کمک رسانی می کنند. آنها کرایواستات،  دمپایی های پوششی، ایستگاه های جاسازی، لکه های لغزنده و همچنن پردازشگرهای بافت می باشند.

میکروسکوپ:  به ابزاری گفته می شود که برای بزرگنمایی اجسام کوچک استفاده خواهد شد. آنها به پنج نوع، میکروسکوپ مرکب، میکروسکوپ استریو، میکروسکوپ متالورژیکی ، میکروسکوپ معکوس و میکروسکوپ پلاریزه تقسیم بندی شده اند.
بیوتکنولوژی/علم زیستی:  شامل فرآیندهایی می باشد که مانند الکتروفورز مویرگی، اسمومتر، الکتروفورز،  سنتزکننده DNA، الکتروفیزیولوژی و الکتروپوراسیون می باشد.

تجهیزات عمومی آزمایشگاهی:  شامل هاضم های بلوکی،  حمام ها/سیرکولاتورها، برودتی،  سانتریفیوژ، خشک کن ها، فلومترها،  اتاقک های رشد محیطی، فریزرها، هودهای بخار و کوره ها می باشد.

لوازم آزمایشگاهی: از قبیل دستکش،  پوشاک، مواد شیمیایی، روکش آزمایشگاهی، لوازم تصفیه، کووت، برچسب، لامپ و ظروف پلاستیکی می باشد.

تجهیزات میکروپلیت:  این ابزار آزمایشگاهی می باشد که برای اندازه‌گیری واکنش‌های شیمیایی، بیولوژیکی یا حتی فیزیکی، خواص و آنالیت‌ها در چاه میکروپلیت مورد استفاده قرار می گیرد. یک میکروپلیت متشکل از چاهک های کوچکی است که در آنها واکنش های مجزا انجام می پذیرد.

کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا:  این ابزار مقادیر بسیار کمی از حلال ها را تشخیص خواهد داد و طیف گسترده ای از مخلوط های شیمیایی را جدا سازی کرده و قطعات آن شامل پمپ، ستون، انژکتور،  آشکارساز و آنالایزر کامپیوتری می باشد.

کروماتوگرافی گازی (GC):  ابزاری می باشد که برای اندازه گیری مول مواد در نمونه مایع و یا غلظت قطعات در در نمونه گازی استفاده خواهد شد. قطعات از قبیل بخش گاز، نمونه،  انژکتور ستون و آشکارساز می باشد.

آنتی بادی ها / معرف ها:  اینها همانند محیط های سیتوکین ها، کشت سلولی، آنزیم ها و مواد بیوشیمیایی می باشند.

پمپ های آزمایشگاهی:  پمپ های آزمایشگاهی به دو نوع اصلی پمپ های گیر و جابجایی تقسیم شده اند.

تجهیزات خلاء:  آنها معمولا در ساخت پمپاژ آب، کاتدها، جوشکاری، نگهداری مواد غذایی، استریلیزاسیون کاربردی و بسیاری موارد دیگر مورد استفاده رار می گیرد. برخی از قطعات این ابزار عبارتند از دریچه ها، گیج ها، پمپ ها و فیلترها هستند.

هود و محفظه های آزمایشگاهیی : برای جلوگیری از آلودگی در آزمایشگاه با دود یا گازهای ناشی از واکنش های شیمیایی تعریف شده است. 
تجهیزات تصویربرداری: آنها به تولید تصویری از اجسام از طریق نور روی سطح حساس مانند فیلم ها کمک خواهند کرد.

برچسب زدن: به شناسایی دستگاه ها و نمونه های مختلف در آزمایشگاه  یاری می رساند.

ضروری ترین لوازم آزمایشگاهی 

•    لوله آزمایشگاهی
استفاده متداول از لوله آزمایشگاهی در آزمایشگاه های شیمی و همچنین در آزمایشگاه های بیوشیمی، باعث شده این ظرف شیشه ای را از ضروری ترین لوازم آزمایشگاهی باشد. نوعی از ظروف شیشه ای آزمایشگاهی که  استوانه ای U شکل هستند و بعنوان لوازمی برای نگهداری، حرارت، جابجایی و انجام دیگر بررسی ها بر روی مایعات استفاده می شود. این لوازم را که بدلیل تماس مستقیم با حرارت عموما ته گرد ساخته می شود، درون جای لوله آزمایشگاهی (رک آزمایشگاهی) نگهداری خواهد شد.

•    بشر
رایج ترین و ضروری ترین وسیله از جنس شیشه در آزمایشگاه می باشد. این تجهیزات آزمایشگاهی که شکلی مشابه با لیوان دارد، با مدرج کردن روی بدنه در حجم های مشخص، برای انتقال، نگهداری و مخلوط کردن حجم مشخصی از مایعات و همچنین محلول مورد استفاده قرار می گیرد. کاربرد این لوازم آزمایشگاهی به قدری می باشد که در ابعاد مختلف و در جنس های شیشه و حتی پلاستیک تولید و ساخته می شود.

•    بالن
بالن آزمایشگاهی را میتوان جز ، تجهیزات آزمایشگاهی ضروری در آزمایشگاه دانست. شکل و فرم ظاهری این لوازم آزمایشگاهی (در انواع بالن ته گرد، بالن حجمی) به صورتی می باشد که استفاده از آن را برای حل کردن مایعات، گرم کردن و حتی نگهداری مناسب می باشد.

•    پلیت
استفاده از پلیت آزمایشگاهی (پتری دیش)  در انواع آزمایشگاه های میکروبیولوژی، شیمی و زیست شناسی می باشد که این وسیله را به یکی از ضروری ترین لوازم آزمایشگاهی مبدل نموده است. وسیله ای که کاربرد آن در نگهداری و کشت نمونه های سلولی و میکروبی بسیار زیاد می باشد.

•    دوش و چشم شوی آزمایشگاهی
از جمله تجهیزات ایمنی که وجودشان در همه محیط های آزمایشگاهی، بخصوص آزمایشگاه های کار با مواد شیمیایی و اسیدی، الزامی می باشد، دوش و چشم شوی آزمایشگاهی است. این تجهیزات آزمایشگاهی بسیار ضروری در صورت وقوع حوادث ناگوار برای چشم و دستان کارکنان، تا حدودی مانع از ورود خطرات جدی به آنها خواهد شد.

•    پیپت و بورت آزمایشگاهی
هر دو این تجهیزات آزمایشگاهی که با درجه بندی هایی بر روی بدنه خود مورد استفاده قرار می گیرند برای اندازه گیری و انتقال حجم معین و همچنین دقیقی از مایعات می باشند، بورت آزمایشگاهی مشابه پیپت آزمایشگاهی عمل می کند با این تفاوت که تعبیه یک شیر بر روی بورت استوانه ای شکل، دقت کار را برای انتقال و اندازه گیری مایعات بالا خواهد برد.

•    هودهای آزمایشگاهی
علاوه بر تعبیه دستگاه های آزمایشگاهی خصوصی که مختص به حوزه فعالیتی خاصی هستند، برخی از دستگاه های عمومی مانند هود آزمایشگاهی توصیه می شود در تمامی آزمایشگاه ها نصب گردد. هود آزمایشگاهی که از سلامت و ایمنی کارکنان در مقابل خطرات کاری محافظت خواهد کرد، در دسته بندی تجهیزات ایمنی آزمایشگاهی قرار گرفته است. این تجهیزات در انواع مختلف هود بازویی،  هود شیمیایی، هود کانوپی، هود میکروبی و... تولید می شود و استفاده از هرکدام در آزمایشگاه های خاصی مطلوب  می باشد.

•    اتوکلاو آزمایشگاهی
در تماس بودن تجهیزات و همچنین لوازم آزمایشگاهی با مواد شیمیایی و دیگر مواد خطرناک، باعث شده برای استریل و پاک سازی این لوازم از هرگونه آلودگی بسراغ استاده از دستگاه اتوکلاو برویم. در واقع اتوکلاو از تجهیزات آزمایشگاهی ضروری است که در محفظه ای کاملا ایزوله و همچنین با فشار بخار آب، فرآیند مربوط به استریلیزاسیون لوازم آزمایشگاهی را انجام میدهد.

•    انکوباتور آزمایشگاهی
در آزمایشگاه هایی که بر روی نمونه های سلولی تحقیق و بررسی می کند، وجود دستگاه انکوباتور ضروری خواهد بود. انکوباتور از جمله تجهیزات آزمایشگاهی است که با فراهم کردن شرایط مناسب (تنظیم رطوبت، دما، اکسیژن و...)، امکان رشد و کشت را برای نمونه های سلولی ایجاد خواهد کرد.

•    Ph متر آزمایشگاهی
در آزمایش بر روی ترکیبات و محلول های یونی برای اندازه گیری میزان یون های هیدروژن H که در محلول ها وجود دارد ، Ph متر کاربرد فراوان دارد. بنابراین پی اچ متر از دیگر تجهیزات آزمایشگاهی پرکاربرد می باشد که با نمایش اطلاعات عددی، بر حسب تعداد یون هیدروژن، اسیدی یا باز بودن محلول را مشخص خواهد کرد.
البته نمی توان برای خرید و انتخاب ضروری ترین تجهیزات آزمایشگاهی به این اسامی که در بالا بیان شد اکتفا کرد. کمک و راهنمایی خواستن از مشاوران متخصص در حوزه فروش محصولات آزمایشگاهی، بی شک در خرید اصلی ترین و مورد نیازترین تجهیزات و لوازم آزمایشگاهی بی تاثیر نخواهد بود.

شرکت تجهیزات آزمایشگاهی آرکاراد تجارت با برند ARTECO با بیش از ده سال سابقه فعالیت در این زمینه ، وارد کننده انواع تجهیزات آزمایشگاهی از کمپانی های معتبر بین المللی به ایران بوده است و کلیه دستگاه های این شرکت با یک سال گارانتی و همچنین ده سال خدمات پس از فروش عرضه می شود .